مجله علوم و فنون هسته ای
سال بیست و سوم شماره 2 (پیاپی 28، تابستان 1382)

در این کار پژوهشی، 23 سویه باکتریایی گردآوری شده از آبهای آلوده به مواد رادیوآکتیو در مناطق مختلف رامسر، خاکهای جزیره هرمز، چگاله های (کنسانتره های) مس و مولیبدن و خاکهای مناطق مختلف معدن مس سرچشمه خالص سازی و بررسی شده اند. از میان سویه های جداسازی شده از نمونه ها، تنها سویه های جداشده از خاکهای معدن مس سرچشمه، قابلیت رشد در محیطهایی تا غلظت 1000 ppm مولیبدن را داشتند، و توان جذب مقدار مولیبدن بیشتری نسبت به سویه های دیگر نشان دادند. در بررسی pH جذب، 4 = pH به عنوان pH بهینه انتخاب شد. نقش غلظت مولیبدن در فرایند جذب نیز در محدوده 50 تا 1000 ppm مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصل نشان دادند که بیشترین جذب مولیبدن تا غلظت 200 ppm به مقدار 40% است. آزمایشهای دینامیکی سویه های خالص سازی شده نمایانگر این کیفیت بودند که “زیست- توده” باکتری ها در 30 دقیقه اولیه مجاورت با محیط فلزی، تقریبا تا حد 95% اشباع می شود. متوسط وزن خشک باکتری ها از 0/1تا 0/7 گرم در هر لیتر مواد طبیعی موجود در محیط و ظرفیت جذب زیست توده ها از 50 تا 300 میلی گرم مولیبدن در هر گرم وزن خشک است. مقایسه مقادیر جذب مولیبدن با غلظت های بالا در سویه های مقاوم با جذب آن در سویه های اولیه نشان داد که سویه های اولیه از 26 تا 90 درصد و سویه های مقاوم از 3 تا 77 درصد مولیبدن را از محیط حاوی 200 ppm جذب می کنند. گرچه سازوکار جذب مولیبدن به درستی مشخص نیست، لیکن با توجه به pH بهینه جذب می توان گفت که قسمت عمده گونه های آنیونی پلیمری و یونهای مولیبدات توسط باکتری ها جذب می شوند. هدف این پژوهش در نخستین مرحله، مطالعه مقادیر جذب مولیبدن توسط ریزسازواره ها و تعیین شرایط بهینه جذب به منظور تهیه رادیوایزوتوپ مولیبدن است که در پزشکی هسته ای برای مصارف تشخیصی بسیار اهمیت دارد.

ترموپیل های لایه نازک برای ساخت انواع حسگر های بسیار کوچک، به ویژه برای آشکارسازی پرتوهای حرارتی فروسرخ (IR) کاربرد فراوان دارند. در این مقاله نحوه طراحی و ساخت ترموپیل های لایه نازک Bi-Cu به صورت خطی و به روش تک لایه با 8 و 11 اتصال سری، همچنین طراحی و ساخت ترموپیل های لایه نازک Bi-Sb و Bi-Cu دایره ای شکل به روش چند لایه ای با 100 اتصال سری به عنوان آشکارساز فروسرخ عرضه شده است. در این مقاله، زیرلایه ای متشکل از الیاف شیشه ای که دو طرف آن را لایه مسی پوشانده بکار رفته است. نتایج آزمایشها نشان می دهند این ترموپیل ها بسیار حساس و تغییرات ولتاژ خروجی تولید شده که حدود چندین mV است با افزایش دما کاملا خطی بوده و نسبت به دما بسیار حساس است.

در این گزارش چگونگی جداسازی تالیوم 203 به وسیله دستگاه جداکننده الکترومغناطیسی ایزوتوپها (EMIS) و تصفیه شیمیایی آن شرح داده شده است. برای این منظور یودید تالیوم به عنوان ماده اولیه انتخاب شده و در بوته گرافیتی چشمه یونی کالترون تحت خلاء Torr 10-5 قرار گرفته است. یونهای تالیوم حاصل از یونی شدن بخار یودید تالیوم در این چشمه یونی، وارد میدان مغناطیسی 2547 گاوس شده و بر اساس اختلاف جرمشان مسیرهای متفاوتی را می پیمایند و درون پاکتهای مسی گردآوری می شوند. ایزوتوپ تالیوم 203 از پاکت مسی مربوط به خود، به وسیله اسید نیتریک 1 M استخراج و فرایند تصفیه شیمیایی بر روی آن انجام می شود. درجه خلوص شیمیایی و ایزوتوپی تالیوم 203 به ترتیب به وسیله طیف سنج های نشری و جرمی تعیین شده اند. ایزوتوپ تالیوم 203 بدست آمده دارای درجه خلوص ایزوتوپی%95/91 است. تشکیل پودر تری اکسید تالیوم 203 نیز به وسیله پراش اشعه X مورد تایید قرار گرفته است.

در این بررسی، پدیده سیلان و خلاصه ای از کاربرد بسترهای سیال تشریح شده است و با توجه به ویژگی های هیدرودینامیکی و عملکرد برجهای بستر سیال، خلاصه ای از خواص واکنشگرهای بستر سیال حبابی تبیین شده و مدل سازی و محاسبات رایانه ای برای طراحی و ساخت یک برج بستر سیال به قطر 0/3 و به ارتفاع 5 متر انجام گرفته است. اثر ارتفاع بستر بر قطر حبابها و سطح ویژه انتقال جرم حساب شده و نتایج حاصل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. شرایط عمل برج و نوع کاتالیزور و خواص آن برای تولید انیدریدمالئیک از اکسایش بوتان نرمال است.

در این کار پژوهشی اثر روش استریل کردن با پرتو گامای تابنده از رادیوایزوتوپ کبالت 60 بر روی ساختار سطح فیلم پلی یورتان و مسمومیت سلولی آن بررسی شده است. برای این منظور، ابتدا نوعی پیش پلیمر یورتان از واکنش بین تولوئن دی ایزوسیانات و مخلوط پلی ال شامل پلی اتیلن گلایکول/کستراویل (50/50 وزنی) تهیه شد. سپس در اثر واکنش پیش پلیمر سنتز شده با رطوبت محیط، فیلمهای جامدی ساخته شد. این فیلمها به وسیله پرتو گاما با دز 25 کیلوگری استریل شدند. ساختار فیزیکی سطح نمونه فیلم پلی یورتان استریل شده به وسیله میکروسکوپ الکترونی پویشی (SEM) وارسی و با نمونه استریل نشده مقایسه گردید. همچنین مسمومیت سلولی احتمالی فیلمهای استریل شده به روش کشت سلولهای فیبروبلاست L929 مورد بررسی قرار گرفت و هیچ نشانه ای از مسمومیت در آنها مشاهده نشد.

یکی از راه های کنترل علفهای هرز پهن برگ در مزرعه های ذرت، به کاربردن سم های انتخابی است. این پژوهش به منظور بررسی مناسب ترین زمان کاربرد علف کش 2,4-D، برای کنترل علفهای هرز تاج خروس و سلمه تره در مزرعه ذرت، طی سالهای 81-1380 در مرکز تحقیقات کشاورزی و پزشکی هسته ای سازمان انرژی اتمی ایران به اجرا درآمد. بر اساس این تحقیق، مراحل مختلف رشد ذرت و تاج خروس و سلمه تره در شرایط طبیعی طی شده و این گیاهان پس از سم پاشی با محلول 2,4-D، در سطح رویی برگها مورد تلقیح علف کش 2,4-D نشاندار به کربن 14 با آکتیویته های 0/12- 0/05 میکروکوری، در هر 10 میکرولیتر محلول، قرار گرفتند. گیاهان پس از گذشت 48 ساعت برداشت و به بخشهای شامل برگ تلقیح شده و اندامهای بالایی و پایینی آن تقسیم شدند. نتایج حاصل از شمارش سم آکتیو نشان می دهند که مراحل 2 برگی تا 3 برگی ذرت بهترین هنگام برای کنترل انتخابی علفهای هرز تاج خروس و سلمه تره می باشند.

در این کار پژوهشی ریزه ساختهای α، β، γ و 1 α درسه نوع قیر قطران زغال سنگ با ترکیبهای شیمیایی مختلف اندازه گیری شده است، و با استفاده از این قیرها و کک همسانگرد، قطعات گرافیت در مقیاس آزمایشگاهی ساخته و خواص آنها با انواع گرافیتهای هسته ای مقایسه شده است. نتایج این مقایسه ها نشان می دهند که مقاومت فشاری و چگالی نسبتا خوبی در این گرافیتها ایجاد و عامل ناهمسانگردی خواص نیز در حدود عدد یک تامین شده است. ضریب انبساط حرارتی طولی در گرافیتهای حاصل از قیر ایرانی نتایج بهتری را داده که در حد کاربردهای هسته ای بوده است. در مجموع، خواص مورد نظر در گرافیتهای تولید شده، متاثر از تاثیر ریزه ساختهای قیر قطران زغال سنگ است که می توان به عنوان نمونه ای مناسب برای ساخت گرافیت به کار برد.

داده های زمین- شیمیایی “Cu، Mo، Fe، Co، Zn، Pb، S” بر روی 293 نمونه سطحی در ناحیه ای به وسعت یک کیلومترمربع در منطقه کانسار مس پورفیری درالو، به روش آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تشخیص ناهنجاری های زمین- شیمیایی از عیار زمینه، از سه تعیین ضریب همبستگی، کاربرد نقشه های زمین- شیمیایی سطحی و تجزیه و تحلیل عاملها به وسیله مولفه های اصلی استفاده شد. نتایج حاصل از کاربرد این روش ها در انطباق مکانهای کانی سازی با واحدهای “سنگ ساختار” ودگرسان شده منطقه مورد مطالعه بکار رفته است. نتایج حاصل از کاربرد این روش ها نشان می دهند که در منطقه مورد مطالعه، کانی سازی مس منطبق بر واحد گرانودیوریتی و تا حدی هم منطبق بر واحد ریولیتی است. لیکن بیشترین ارتباط بین کانی سازی و این واحدها بستگی به دگرسانی سریسیتی در آنها دارد.